ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ ΔΩΡΟ ΖΩΗΣ (ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΘΕΛΟΝΤΗ ΑΙΜΟΔΟΤΗ 14.06.2020)

«Δώστε αίμα και κάντε τον κόσμο υγιέστερο»

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

Η αιμοδοσία αποτελεί δώρο ανεκτίμητης αξίας για κάποιον που το έχει ανάγκη, μα και υπέρτατη εκδήλωση αλληλεγγύης γι’ αυτόν που το προσφέρει. Είναι μία πράξη αγάπης για τον πλησίον, καθώς και για τον ίδιο μας τον εαυτό. Χείρα βοηθείας σε μία δύσκολη στιγμή, αλλά και θωράκιση του οργανισμού μας για το μέλλον.

Ο εθελοντής αιμοδότης βοηθάει να σωθεί η ζωή μέχρι και τριών συνανθρώπων του με μία μόνο αιμοδοσία, συνεισφέρει στο κοινωνικό σύνολο, ενώ συμβάλει στο να εξασφαλιστεί επάρκεια αίματος όχι μόνο για άτομα που δεν γνωρίζει, αλλά και για τον ίδιο, την οικογένειά του και τους φίλους του.

Η Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη που έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να εορτάζεται στις 14 Ιουνίου διεθνώς, έχει σαν στόχο να τιμήσει τον ανώνυμο εθελοντή αιμοδότη για την ανιδιοτελή προσφορά του. Η επαρκής παροχή ασφαλούς αίματος μπορεί να διασφαλιστεί μόνο μέσω τακτικών δωρεών από εθελοντικούς μη αμειβόμενους αιμοδότες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας το 2005 όρισε μια ειδική ημέρα για να ευχαριστήσει τους αιμοδότες και να ενθαρρύνει περισσότερους ανθρώπους να δώσουν αίμα ελεύθερα.

Εικόνα: Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.), http://ekea.gr

Με κύριο θέμα της φετινής εκστρατείας "Το Ασφαλές αίμα σώζει ζωές" και με σύνθημα "Δώστε αίμα και κάνετε τον κόσμο υγιέστερο" γίνεται προσπάθεια ευαισθητοποίησης της κοινωνία σχετικά με την παγκόσμια ανάγκη για ασφαλές αίμα και πώς μπορούν όλοι να συνεισφέρουν. Μέσω της  εκστρατείας, καλούνται περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο να γίνουν σωσίβιοι εθελοντικά και να δωρίζουν αίμα τακτικά.

Η ημέρα και το θέμα είναι επίσης μια έκκληση για δράση προς τις κυβερνήσεις, τις εθνικές αρχές υγείας και τις εθνικές υπηρεσίες μετάγγισης αίματος για την παροχή επαρκών πόρων και τη δημιουργία συστημάτων και υποδομών για την αύξηση της συλλογής αίματος από εθελοντικούς, μη αμειβόμενους αιμοδότες, την παροχή ποιοτικής φροντίδας των δωρητών, την προώθηση και την εφαρμογή της κατάλληλης κλινικής χρήσης του αίματος και της δημιουργίας συστημάτων εποπτείας και παρακολούθησης σε ολόκληρη την αλυσίδα μετάγγισης αίματος.

Αναλυτικά οι στόχοι της φετινής καμπάνιας είναι:

• Να τιμήσει και να ευχαριστήσει τα άτομα που δωρίζουν αίμα τακτικά και να ενθαρρύνει περισσότερους ανθρώπους να αρχίσουν να κάνουν δωρεές.
• Να τονίσει την επείγουσα ανάγκη να αυξηθεί η διαθεσιμότητα ασφαλούς αίματος για χρήση οπουδήποτε και όποτε απαιτείται για τη διάσωση της ζωής.
• Να καταδείξει την ανάγκη για καθολική πρόσβαση σε ασφαλή μετάγγιση αίματος και να εστιάσει την προσοχή στη συμβολή των δωρητών στην κοινότητα ως κρίσιμο παράγοντα για τη βελτίωση της υγείας.
• Να ενισχύσει την υποστήριξη σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ των κυβερνήσεων και των αναπτυξιακών εταίρων για να επενδύσουν, να ενισχύσουν και να διατηρήσουν τα εθνικά προγράμματα αίματος.

Η ανάγκη για ασφαλές αίμα είναι καθολική. Το ασφαλές αίμα είναι απαραίτητο για τη φροντίδα γυναικών με αιμορραγία που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, παιδιά με σοβαρή αναιμία λόγω ελονοσίας και υποσιτισμού, ασθενών με διαταραχές του αίματος και του μυελού των οστών, κληρονομικές διαταραχές της αιμοσφαιρίνης και καταστάσεις ανοσολογικής ανεπάρκειας, ατόμων με τραυματισμούς σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, καταστροφές και ατυχήματα, και ασθενών που υποβάλλονται σε προηγμένες ιατρικές και χειρουργικές επεμβάσεις.

Αλλά η πρόσβαση σε ασφαλές αίμα ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ και εντός των χωρών. Σε πολλές χώρες, είναι δύσκολο για τις υπηρεσίες αίματος να διαθέτουν επαρκές αίμα και προϊόντα αίματος, διασφαλίζοντας παράλληλα την ποιότητα και την ασφάλειά του με αποτέλεσμα το ασφαλές αίμα να εξακολουθεί να είναι προνόμιο των λίγων. Οι περισσότερες χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα αγωνίζονται να διαθέσουν ασφαλές αίμα επειδή οι δωρεές είναι χαμηλές και ο εξοπλισμός για τον έλεγχο του αίματος είναι λιγοστός. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 42% του αίματος συλλέγεται σε χώρες με υψηλό εισόδημα, οι οποίες φιλοξενούν μόνο το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Γι’ αυτό απαιτούνται αιμοδοσίες σε όλο τον κόσμο για να διασφαλιστεί ότι τα άτομα και οι κοινότητες θα έχουν πρόσβαση σε ασφαλές και ποιοτικά εγγυημένο αίμα και προϊόντα αίματος τόσο σε κανονικές όσο και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Όλοι όσοι μπορούν να δωρίσουν αίμα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να κάνουν τακτικές εθελοντικές, μη αμειβόμενες δωρεές, έτσι ώστε όλες οι χώρες να έχουν επαρκή ποσότητα αίματος.

Εικόνα: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization), https://www.who.int   

Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δώσουν αίμα εάν είναι σε καλή υγεία. Ακολουθούν κάποιες βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να γίνουν αιμοδότες, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:

• Ηλικία μεταξύ 18 και 65 ετών. Σε ορισμένες χώρες, η εθνική νομοθεσία επιτρέπει σε άτομα ηλικίας 16-17 ετών να κάνουν δωρεές υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τα φυσικά και αιματολογικά κριτήρια που απαιτούνται και ότι λαμβάνεται η κατάλληλη συγκατάθεση. Σε ορισμένες χώρες, οι τακτικοί δότες άνω των 65 ετών μπορούν να γίνουν δεκτοί κατά την κρίση του υπεύθυνου ιατρού. Το ανώτερο όριο ηλικίας σε ορισμένες χώρες είναι 60.
• Βάρος τουλάχιστον 50 κιλά. Σε ορισμένες χώρες, οι δωρητές ολικού αίματος πρέπει να ζυγίζουν τουλάχιστον 45 κιλά για να δώσουν 350 ml ± 10%.
• Υγεία. Πρέπει να είστε σε καλή υγεία τη στιγμή που κάνετε δωρεά. Δεν μπορείτε να κάνετε δωρεά εάν έχετε κρυολόγημα, γρίπη, πονόλαιμο, πόνο στο στομάχι ή οποιαδήποτε άλλη λοίμωξη. Εάν είχατε πρόσφατα τατουάζ ή τρύπημα σώματος, δεν μπορείτε να κάνετε δωρεά για 6 μήνες από την ημερομηνία της διαδικασίας. Εάν η διάτρηση του σώματος πραγματοποιήθηκε από έναν εγγεγραμμένο επαγγελματία υγείας και οποιαδήποτε φλεγμονή έχει σταματήσει εντελώς, μπορείτε να δωρίσετε αίμα μετά από 12 ώρες. Εάν έχετε επισκεφθεί τον οδοντίατρο για μια μικρή επέμβαση, πρέπει να περιμένετε 24 ώρες πριν από τη δωρεά, αν πρόκειται για μεγάλη επέμβαση περιμένετε ένα μήνα. Δεν πρέπει να δώσετε αίμα εάν δεν πληρείτε το ελάχιστο επίπεδο αιμοσφαιρίνης για αιμοδοσία: Θα πραγματοποιηθεί μια δοκιμή στο χώρο της δωρεάς, σε πολλές χώρες, ένα επίπεδο αιμοσφαιρίνης τουλάχιστον 12,0 g / dl για τις γυναίκες και όχι λιγότερο από 13,0 g / dl για τους άνδρες ως κατώφλι.
• Ταξίδι. Τα ταξίδια σε περιοχές όπου μολύνσεις από κουνούπια είναι ενδημικές, π.χ. λοιμώξεις από ελονοσία, δάγκειο πυρετό και ιού Ζίκα, μπορεί να οδηγήσουν σε προσωρινή αναβολή. Πολλές χώρες εφαρμόζουν επίσης την πολιτική για την αναβολή των αιμοδοτών με ιστορικό ταξιδιού ή κατοικίας για καθορισμένες περιόδους αθροιστικής έκθεσης σε συγκεκριμένες χώρες ή περιοχές, ως μέτρο για τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης της παραλλαγής Creutzfeldt-Jakob Disease (vCJD) με μετάγγιση αίματος.
• Συμπεριφορές. Δεν πρέπει να δώσετε αίμα εάν συμμετείχατε σε σεξουαλική δραστηριότητα «σε κίνδυνο» τους τελευταίους 12 μήνες. Επίσης, εάν είσασταν ποτέ θετικοί στο τεστ για τον ιό HIV (ιός AIDS) και εάν έχετε κάνει στο παρελθόν ένεση ψυχαγωγικών ναρκωτικών. Στις εθνικές οδηγίες επιλογής αιμοδοτών, υπάρχουν περισσότερα κριτήρια επιλεξιμότητας συμπεριφοράς. Τα κριτήρια να είναι διαφορετικά σε διαφορετικές χώρες.
• Εγκυμοσύνη και θηλασμός. Μετά την εγκυμοσύνη, η περίοδος αναβολής θα πρέπει να διαρκεί τόσους μήνες όσο η διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν συνιστάται η δωρεά αίματος ενώ θηλάζετε. Μετά τον τοκετό, η περίοδος αναβολής είναι τουλάχιστον 9 μήνες (όπως και για την εγκυμοσύνη) και έως 3 μήνες μετά τον απογαλακτισμό του μωρού σας (δηλ. Να παίρνετε το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής του από στερεά ή με μπιμπερό).
• Οφέλη για την υγεία. Εκτός από την ηθική υπόσταση της αιμοδοσίας, υπάρχουν και πρακτικά οφέλη για την υγεία του ίδιου του αιμοδότη. Ένα από αυτά, αφορά στην καύση 650 θερμίδων κατά τη διάρκεια αναπλήρωσης του αίματος σε κάθε αιμοδοσία. Επιπρόσθετα, μελέτες έχουν δείξει πως τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά είναι λιγότερα στους αιμοδότες ηλικιών 43 έως 61 ετών που δίνουν αίμα δύο φορές τον χρόνο, ενώ η αιμοδοσία με αυτή τη συχνότητα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου αλλά και τη θνησιμότητα από την επάρατη νόσο. Συμπληρωματικά, οι συχνές δωρεές βοηθούν το αίμα να ρέει καλύτερα και μπορούν να περιορίσουν τα αρτηριακά «μπλοκαρίσματα», ενώ παράλληλα μειώνουν τα υψηλά επίπεδα σιδήρου που επηρεάζουν την πηκτικότητα του αίματος καθώς και την οξείδωση της χοληστερόλης που μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου. Τέλος, με την ευκαιρία αυτής, το αίμα υπόκειται σε τακτικό, εργαστηριακό έλεγχο, με αποτέλεσμα ο αιμοδότης να ενημερώνεται συχνά για την υγεία του και να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει εγκαίρως τυχόν ασθένειες.

Εικόνα: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization), https://www.who.int   

Στη συνέχεια παρατίθενται πληροφορίες σχετικά με τη αιμοδοσία σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας. 

1. Τι πρέπει να κάνω ΠΡΙΝ δώσω αίμα;

- Να έχεις φάει ένα ελαφρύ γεύμα 3 με 4 ώρες πριν

- Να έχεις πιει πολλά υγρά (αλλά όχι αλκοόλ)

2. ΠΟΣΟ αίμα θα δώσω;

- Περίπου 450 ml – Ούτε καν μισό λίτρο!

3. Τι πρέπει να κάνω ΜΕΤΑ την αιμοδοσία;

- Χαλάρωσε και πιες αρκετά υγρά (αλλά όχι αλκοόλ)

- Κράτα τον επίδεσμο στο χέρι σου καθαρό και στεγνό για λίγη ώρα

- Μη σηκώσεις βαριά αντικείμενα με το χέρι που έδωσες αίμα

- Εάν αισθανθείς αδυναμία ή ζάλη, ξάπλωσε ανάσκελα και σήκωσε ψηλά τα πόδια σου

4. Σε πόση ώρα ΑΝΑΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ το αίμα μετά από μια αιμοδοσία;

- Το σώμα σου θα αντικαταστήσει το πλάσμα (το υγρό στοιχείο του αίματος) μέσα σε 24 ώρες

5. ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ μπορώ να δίνω αίμα;

- Κάθε τρεις μήνες, δηλαδή τέσσερις φορές τον χρόνο

6. Πώς θα ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ μετά την αιμοδοσία;

- Οι περισσότεροι αιμοδότες δεν αναφέρουν καμία ενόχληση αρκεί να πιούν αρκετά υγρά μετά την αιμοδοσία

- Μη σε ανησυχήσει αν νιώσεις μια μικρή αδυναμία, είναι απολύτως φυσιολογικό

7. Τι ΕΛΕΓΧΟΙ γίνονται στο αίμα μου;

- Για HIV 1 & 2, σύφιλη, ηπατίτιδα Β και C καθώς και για τον ιό HTLV

- Εάν τα αποτελέσματα των ελέγχων δεν είναι καλά, το κέντρο αιμοδοσίας θα επικοινωνήσει μαζί σου με εμπιστευτικό τρόπο

8. Μπορώ να δώσω αίμα αν δεν ξέρω την ΟΜΑΔΑ ΑΙΜΑΤΟΣ μου;

- Ναι, αφού κατά τον έλεγχο του αίματος προσδιορίζεται και η ομάδα αίματος σου

9. Υπάρχει κίνδυνος να ΚΟΛΛΗΣΩ κάτι;

- Όχι, όλα τα σετ που χρησιμοποιούνται είναι μίας χρήσης, αποστειρωμένα και αχρηστεύονται μετά από τη χρήση

10. Εάν είμαι αιμοδότης και ΧΡΕΙΑΣΤΩ ΑΙΜΑ θα βρω αμέσως;

- Τις περισσότερες φορές ναι

- Αυτό είναι δύσκολο εάν χρειάζονται πολλές μονάδες αίματος ή ανήκεις σε σπάνια ομάδα αίματος

Για περισσότερα μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας στο 213 214 6700 ή να επισκεφτείτε την ηλεκτρονική τους σελίδα στη διεύθυνση www.ekea.gr

Πηγές:

1. ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ, www.amna.gr
2. Γενική Κλινική,  www.genikikliniki.gr
3. Υπουργείο Υγείας, www.moh.gov.gr
4. Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.), http://ekea.gr
5. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization), https://www.who.int 
6. Κοινότητα Γέφυρα Αγάπης, www.facebook.com/Γέφυρα-Αγάπης-113776478831077